Weer een (koude)record gesneuveld, echt waar?

De media meldden voor 18 september 2022 een koude record.

De lage temperatuur in de periode van 15-20 september 2022 zou 13,3 zijn geweest, althans in de Bilt, volgens de Limburger. Dat alles onder de dreigende kop:

Citaat: “De zon liet zich niet zien en de vele buien drukten de temperatuur. Het werd maximaal 13,3 graden Celsius in De Bilt. Het oude record dateert uit 1962, maar liefst 60 jaar geleden, toen het 13,5 graad werd.”

En: “Dit is best uniek, want we meten sinds 1901 en we zien eigenlijk niet zo vaak een kouderecord.” Aldus een meteoroloog van het KNMI.

Dat hebben we even nagekeken aan de hand van de klimaatdata van het KNMI in de Bilt.

Dan blijkt, dat er inderdaad meerdere data zijn geweest met een lage temperatuur, zelfs lager dan 13,3 graden Celsius. In de volgende tabel een overzicht van de lage temperatuur (hier TX in graden Celsius) in de periode van 15-20 september in alle jaren vanaf 1901.

Het vermelde record staat onderaan op de 11^e plaats. Op 10 dagen vanaf 1901 was het nog kouder. Zelfs op latere dagen in september zijn nog lagere temperaturen gemeten. Het record van 1962 was van 17 september. Lagere temperaturen in de gekozen periode van september zijn dus niet zo uniek als de krantenkop suggereert.

Kolencentrale met pensioen? Een nieuw leven als kerncentrale.

Honderden kolencentrales in de VS kunnen worden omgebouwd tot kerncentrales. Dat blijkt uit een rapport van het Amerikaanse ministerie van Energie (DOE): “Investigating Benefits and Challenges of Converting Retiring Coal Plants into  nuclear Plants”.

Het idee voor zo’n ombouw is niet nieuw, maar er is nog weinig aan gedaan in de praktijk. De studie vat de recente stand van zaken samen, waaronder ook een recent vergelijkbaar onderzoek in Polen en een C2N-project in Wyoming.

Als die overgang lukt – de Amerikanen noemen dat de C2N transition – dan liggen er heel wat voordelen in het verschiet: nieuwe banen op een hoger niveau, goed voor de economie en voor het milieu (minder belasting voor lucht, bodem, water) en het klimaat (veel minder kooldioxide). Zo’n massale ingreep brengt de zero-emissie doelstellingen voor 2050 dichterbij. Een overgang van kolen naar kernenergie zou de luchtkwaliteit in regio’s in het hele land aanzienlijk kunnen verbeteren. Uit de casestudy van een hypothetische centrale in de Midwest (op basis van specificaties van meerdere kolencentrales) met een vermogen van 1200 MWe, blijkt dat de uitstoot van broeikasgassen in een regio met 86% kan dalen wanneer kerncentrales grote kolencentrales vervangen, wat overeenkomt met het van de weg halen van meer dan 500.000 benzinevoertuigen.

Er zijn al heel wat gepensioneerde kolencentrales, ondanks de inspanningen van Trump om de kolenenergie weer op gang te brengen. De energiebedrijven rekenden voor dat voortzetting en uitbreiding van de kolencentrales een dure grap zou worden. Het aantal gepensioneerde en nog actieve kolencentrales dat in principe geschikt is voor ombouw loopt in de honderden: 157 gepensioneerde en 237 nog actieve centrales, 394 in totaal. Men gaat dan uit van vervanging door reactoren <1 GW, daarmee kan zo’n 80% ofwel 315 centrales worden voorzien Dat wordt dan een small modular reactor (SMR) of een advanced non-light-water reactor (AR). Centrales met een capaciteit van > 1GW zijn vervolgens meer geschikt voor vervanging door een reactor van het Large light-water reactor type (LWR).

In het rapport wordt in de casestudy veel nadruk gelegd  op de groei van de werkgelegenheid met 650 vaste banen en toenemende economische activiteit (275 miljoen dollar extra) in de regio van zo’n kerncentrale, die aldus sterk kunnen toenemen in vergelijking met de oude kolencentrale. Omdat de infrastructuur – transmissielijnen en schakelinstallaties, koelvijvers of -torens en civiele infrastructuur zoals wegen en kantoorgebouwen van de centrales – blijft bestaan, wordt ook bespaard op de bouwkosten. Het hergebruik van koleninfrastructuur voor geavanceerde kernreactoren zou ook de kosten voor de ontwikkeling van nieuwe nucleaire technologie kunnen drukken, met een besparing van 15% tot 35%.

Air conditioners, nog maar eens

Al eerder is op dit blog uitgebreid geschreven over air conditioners (AC’s). Onder andere naar aanleiding van een artikel van Paul Luttikhuis in NRC van 2 september 2020. Maar ook eerder naar aanleiding van de nachtelijke temperatuureffecten van air conditioners in onder andere Parijs. Werk van de Munck, dat wijst op een toename van enkele graden ’s nachts afhankelijk van het type AC. Zoek op de site ook eens naar “UHI” (Urban Heat Island) voor meer artikelen.

Nu heeft Luttikhuis weer over AC’s geschreven in NRC van 16 juli 2022, met als titel “Airco’s zijn blinde vlekken in het energiedebat. Men schaft ze aan, maar ze dragen bij aan het probleem“. Nu gaat het vooral over de klimaateffecten van het gebruik en onvermijdelijk lekken van koelmiddelen, die gaan bijdragen aan temperatuur verhoging. Er wordt een 10% bijdrage aan de opwarming verwacht in 2050 (schatting van RIVM), als er niet wordt ingegrepen via toepassing van andere klimaatvriendelijkere koelmiddelen. Dat AC’s ook fors energie slurpen draagt ook niet bij aan de vermindering van CO2. De toename van het aantal AC’s slaat op de blinde vlek in de titel van het artikel.

Juni warmer dan Juli?

Artikel in de Limburger van 1 juni 2022:

Met de tekst:

“Kunnen we nog wel spreken over een klassieke zomer, nu het klimaat verandert? 

Dat is steeds minder het geval. Eigenlijk staat ons hele traditionele weerpatroon, met vier seizoenen van min of meer gelijke lengte, op de tocht. Het zomerseizoen wordt door de opwarming van de aarde steeds langer, het winterseizoen steeds korter. Volgens het klimaatdashboard van het KNMI is de gemiddelde zomertemperatuur in Nederland de afgelopen honderd jaar met 2,5 graden gestegen: van 15,5 naar 18,0 graden. Om een voorbeeld te noemen: de maand juni is nu even warm als de maand juli in het jaar 1930. Juni is daarmee het nieuwe juli geworden.

Je leest er snel overheen, maar het staat er echt: Juni is het nieuwe juli geworden. Overigens, zelfs in 1917 was juni  ook nog warmer dan juli. Maar verder kruipt juni niet meer over juli heen, zie hieronder voor Maastricht.

Nu klopt het wel in algemene zin, dat de temperaturen in de afgelopen eeuw zijn opgelopen, al is het voor Maaastricht in afwijking van het landelijk gemiddelde 2 graad (althans voor juni/juli) in plaats van 2,5 graad, zoals vermeld in het artikel. De lineaire trends van de twee maanden lopen mooi parallel. Maar juni blijft nog altijd koeler dan juli, zoals blijkt uit de KNMI data voor maandgemiddelden t/m 2021:

Toch kernenergie? De oorlog in Oekraïne verandert de energiepolitiek

De Oekraïne crisis heeft een grote invloed op de energiepolitiek. De levering van aardgas stokt, en daar drijven de industrie en huishoudens grotendeels op. We merken dat in Nederland waar al serieus wordt gekeken naar kernenergie als onmisbare component voor de energievoorziening.

Frankrijk (56 bestaande en 6 nieuw te bouwen kerncentrales) en de UK (13 operationele centrales en 16 nieuwe/kleinere centrales) zijn ook voorstander van het open houden en nieuwbouw van kerncentrales.

België worstelt nog steeds met de voorgenomen sluiting van de twee nog actieve reactoren van de bestaande kerncentrales. Maar ook hier wordt al sterker gereageerd op de energiecrisis, die de oorlog in Oekraïne met zich meebrengt.
Uit “De Stemming“, een regelmatig gehouden enquete in Vlaanderen blijkt een forse verschuiving ten opzichte van eerdere versies bij de voorstanders van het openhouden van kerncentrales.
Alle respondenten geven nu een opvallend grote steun voor de stelling dat de kerncentrales ook na 2025 moeten open blijven, maar liefst 81% van de respondenten steunt dat voorstel. In 2020 en 2021 werd dezelfde vraag gesteld, en toen was 65% en 66% overtuigd van het openhouden van de kerncentrales. Die meerderheid is dus nog groter geworden. Zélfs bij Groen zijn (nipt) de meeste kiezers voorstander (52%). Bij N-VA (91%) en VB (89%) bereikt het aantal voorstanders zijn maximum.

Ook in Duitsland komt er beweging in de posities. Zelfs de huidige groene minister voor energie Habeck heeft gepleit voor het langer openhouden van de laatste nog operationele kerncentrales. Een lang gekoesterd taboe in Duitsland, maar de oorlog in Oekraïne verandert alles. De drie energieconcerns Eon, EnBW en RWE hebben zich al bereid verklaard om daarover te praten, kort nadat ze dit thema nog onbespreekbaar achtten. Zoals een woordvoerder van Eon dat zo fraai toelicht in het Handelsblatt van 28-2-2022:
“Vor dem Hintergrund der kriegerischen Handlungen in Europa und der daraus resultierenden Risiken für die Versorgungssicherheit sei es nachvollziehbar, die aktuellen energiepolitischen Gegebenheiten auf den Prüfstand zu stellen.”

Kleinere units voor kernenergie: CDA pleit voor het bouwen van SMR’s

Update 8 mei 2022

Logischerwijs verschijnen er meer publicaties waarin kernenergie een bijdrage kan leveren aan de toekomstige energiebehoefte, in dit geval niet persé over SMR’s zoals hieronder. Technisch Weekblad van 5 mei noemt een Gronings onderzoek dat positief adviseert over kernenergie, onder voorbehoud, dat de overheid ten minste mee financiert. Hier is de bron van de publicatie “Economic value of nuclear power in future energy systems: Required subsidy in various scenarios regarding future renewable generation and electricity demand“.

Oorspronkelijke tekst

Henri Bontenbal, woordvoerder voor o.a. klimaat en energie van het CDA pleit voor het bouwen van Small Modular Reactors om sneller een eind te maken aan de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen voor de elektriciteitsvoorziening. Dat staat los van de kabinetsplannen voor het bouwen van twee grotere kerncentrales. Uiteraard stoelt dit pleidooi op de conclusies van het laatste IPCC rapport en de strategisch zwak gebleken afhankelijkheid van Russisch gas en olie, sedert de inval in de Oekraïne. https://www.cda.nl/actueel/nieuws/cda-kabinet-moet-aan-de-slag-met-kleine-modulaire-kernreactoren-in-strijd-tegen-fossiele-brandstoffen

In het Technisch Weekblad is een artikel verschenen, dat wat dieper ingaat op de technische en economische achtergronden van de SMR’s.

https://www.technischweekblad.nl/artikelen/tech-achtergrond/waarom-heeft-iedereen-het-over-kleine-kernreactoren

Zie ook het artikel op dit blog over de mogelijke bouw van SMR’s in Limburg:

https://klimaatblog.wordpress.com/2021/10/16/nucleaire-energie-in-limburg/

En voor meer achtergronden op dit blog: type het woord “kernenergie” in het zoekvenster

Wintertemperaturen Nederland t/m 2021-2022

Maart is alweer voorbij, hoog tijd voor een korte terugblik op de wintertemperaturen, nu inclusief de afgelopen wintermaanden. De winter was weer relatief zacht, zachter dan vorrig jaar.

Een bijgewerkt overzicht van de gemiddelde wintertemperaturen op 5 Nederlandse KNMI stations: De Kooy, de Bilt, Vlissingen, Eelde en Maastricht, vanaf 1907 aangevuld met de gemiddelde temperatuur van de 5 stations over de maanden december 2021 en januari plus februari 2022. Kijk hier voor meer uitleg en verdere links over de gebruikte terminologie en methoden.

De tien warmste en koudste winters uit de hele periode:

De winter 2021-2022 met een gemiddelde temperatuur van 5,77 °C krijgt een plaats in de toptien van de warmste winters vanaf de start van de waarnemingen in 1907. In de ranglijst belandt deze winter op de 6^e plaats. Van de tien warmste winters zijn er zes van deze eeuw.

De trend blijft positief. Over de hele periode vanaf 1907 gezien stijgt de wintertemperatuur volgens de TheilSen methode met een lineaire trend van 0,014 °C/jaar (95% betrouwbaarheidsinterval: 0,004 – 0,024), ofwel met 1,67 °C over de hele periode, een stijging tegenover 1,36 °C van vorig jaar .

Belgische kernuitstap: nog even niet

Op dit blog is al vele malen geschreven over de geplande – vanaf 2003 – en vastgelegde kernuitstap. De oorlog in de Oekraïne zorgt echter voor een acuut probleem in de energievoorziening. De federale regering wil graag af van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit het buitenland. Er is overigens verschil van inzicht in hoe groot de afhankelijkheid van gas uit Rusland is. Formeel wordt 4-6% als aandeel genoemd, maar binnen het totaal van de gasimport –  dat op Europees niveau is geregeld – komt de energieregulator Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (Creg) uit op een aandeel van 40%. Dit verschil is gebaseerd op prijs berekeningen en komt door de gestegen aardgasprijzen van alle leveranciers: Gazprom in Rusland, Equinor in Noorwegen of Sonatrach in Algerije, allemaal staatsbedrijven. Vanuit de Creg werd gepleit voor het openhouden van de centrales.

Nu heeft de politiek een draai gemaakt en wordt serieus gekeken naar het openhouden van de reactoren Doel 4 en Tihange 3 tot 2035. Bovendien stopt de Belgische regering een miljard in extra investeringen in hernieuwbare energie, naast de bouw van 2 gascentrales. De onderhandelingen met de eigenaar van de kerncentrales het Franse Engie Electrabel  zullen niet gemakkelijk zijn. Engie Electrabel heeft zich immers ingesteld op de sluiting. Openhouden van de centrales vergt veel onderzoek en grote investeringen, die Engie niet heeft begroot.

Thierry Saegeman, de topman van Engie Electrabel heeft verklaard dat het moeilijk zal zijn om de twee reactoren langer open te houden en de werken daarvoor zullen pas klaar zijn in 2027 en niet in 2025, het jaar waarin de reactoren uit bedrijf zouden worden genomen conform de kernuitstap..

Benefits of Brexit

Door menigeen gezien als een van de afleidingsmanoeuvres voor de penibele positie waarin PM Johnson verkeert, is zojuist een overzicht verschenen van de voordelen van de Brexit: “The Benefits of Brexit: How the UK is taking advantage of leaving the EU”.

Primair commentaar op het rapport is hier te vinden.

Het 108 pagina’s tellend rapport is een vaag, weinig concreet stuk met vooral intenties hoe HMG in de toekomst denkt te profiteren van de eigen aanpak die de Britten zo graag propageren. Zoals de Britten dat zo aardig zeggen: “all mouth no trousers”.

Uit het voorwoord van de The Rt Hon Boris Johnson MP: “This paper sets out how we’ll go about it. Untangling ourselves from 40 years of EU membership, keeping what works, changing what doesn’t, supporting new industries, reinvigorating older ones and firmly planting the British flag on the world stage once again.”

Global Britain: world-leading

Het rapport stikt dan ook van de borstklopperij, termen als benefits (151x), world (138x), lead (ook in leads of world-leading 83x), opportunities (56x), great (49x), best (40x), higher en highest (26x), super (12x), downside (1x, in de context van de gevaren van tech). Die overdrijvingen alleen al bevestigen het beeld van een regering die zich alvast rijk rekent, niet nu maar in de verre, nog onbestemde toekomst. Bijna elke zin begint met “we will” (233x).

À propos downsides: er is een site waar serieuze en verifieerbare downsides van Brexit worden vermeld. Op 3 februari 2022 waren er in totaal 519 meldingen and still counting…. Uiteraard gaan die meldingen het meest over de impact van de Brexit op economisch terrein.

Het rapport behandelt alle relevante maatschappelijke thema’s. We beperken ons hier tot enkele onderwerpen uit de thema’s klimaat, milieu, onderwijs en armoede.

De werkelijkheid van vandaag: klimaat en milieu

Het blijft moeilijk om de alledaagse werkelijkheid te accepteren. Verhalen over net-zero emissies, en de uitfasering van fossiele brandstoffen, zoals met veel bombast gebracht op COP26 in Glasgow, moet je niet al te serieus nemen. Die zijn voor de bühne. Net deze week, twee maanden na COP26 geeft HMG toestemming voor het exploiteren van een nieuw gas- en olieveld in de Noordzee in het Abigail Field, onder het motto dat er weinig invloed zal zijn op het milieu. Maar, de afhankelijkheid van de UK van fossiele brandstoffen blijft nog gemakkelijk decades duren volgens het betreffende agentschap  Oil and Gas Authority (OGA), en dat was eigenlijk niet de bedoeling van COP26.

De post-Brexit plannen voor het milieu vind je vanaf pagina 86 van het rapport. Dit staat er:

“Delivering cleaner air for all, creating thousands of hectares of new habitat, halting the decline in nature and reducing waste to create a circular economy.”

Niets nieuws zou je zeggen, dat was ook het streven voor de Brexit. Ook hier willen de Britten excelleren (pagina 89): “In addition to acting and leading on climate change, we will set legally-binding targets to clean up the country’s air, restore natural habitats, increase biodiversity, reduce waste, make better use of our resources and halt the decline in species by 2030….”. Niets wat ze ook als EU lidstaat hadden kunnen doen, maar waar ze in die jaren als lid duidelijk te kort zijn geschoten. De UK scoorde zo’n 400 inbreuken (infringements) op Europese regelgeving over milieukwesties.

Luchtkwaliteit was ooit slecht, maar is in de EU periode verbeterd net als elders in de EU, dank zij strenge EU richtlijnen, en de laatste twee jaar ook mede door de pandemie, in ieder geval voor stikstofoxiden.

Citaat uit het Benefits rapport (pagina 11):  ”Implementing a world leading framework to clean up our air and water, halt the decline in nature and cut waste. Our world leading Environment Act sets up our new framework of environmental protections under an independent watchdog, brings nature closer to people through net gain in development and sets new legally binding targets to deliver our commitment to leave the environment in a better state.”

De milieuproblemen speelden en spelen zich veelal af op het gebied van waterkwaliteit en afval. De kwaliteit van rivierwater is vanaf 2016 verslechterd, voor 40% te wijten aan lozingen van kunstmest en pesticiden, voor 35% aan ongezuiverd afvalwater van waterzuiveringsinstallaties (rioolwater dus, met microplastics, organische en anorganische stoffen) en 18% als run-off van wegen (olie, stof, metalen). Zo’n 400.000 lozingen in 2020. Weinig behulpzaam is de door parlementaire strijd juist over de emissies van de watermaatschappijen met veel vertraging tot stand gekomen Environmental Law, en het gebrek aan wil en financiën om de watervervuiling te voorkomen.

Onderwijs

Citaat (pagina 80):”Education is the hallmark of a civilised society, the engine of its productivity and thefoundation of its culture. The UK has long been recognised across the world for the quality of its education and research.”

De tweede zin klopt wel, maar de Brexit heeft dat beeld grof onderuit geschopt. Het Turing scheme is in het leven geroepen ter vervanging van de Europese Erasmus regeling voor studenten. [Alan Turing was onder andere een wiskundige die in WOII voortbouwend op Poolse wiskundigen de code van de Duitse Enigma kon breken en zo essentieel bijdroeg aan de overwinning op de nazi’s. Later is hij vervolgd vanwege zijn homoseksualiteit en eerst lang na zijn dood in 1954 (door cyanide vergiftiging) in 2009 in ere hersteld.]

Brexit maakte een einde aan de Erasmus regeling. Turing financiert alleen de student met een maandelijks bedrag van € 390, iets meer dan Erasmus, maar bij Erasmus zat wel het collegegeld, bij Turing niet. En dat betekent dat alleen welgestelde studenten zich een jaartje kunnen veroorloven. UK studenten die in de EU willen studeren moeten aantonen, dat zij over voldoende middelen beschikken, in sommige EU landen € 6000,- op een bank of in andere EU landen € 700/maand inkomen. Verder zijn er nog regels over de lengte van het verblijf voor de Britten, net als voor elke student uit een derde land, zoals beperkte verblijfsduur, dure visa en meer papierwerk en vertraging bij het regelen daarvan in de EU-consulaten. Dat is met name een belemmering voor taalstudenten.

Visa problemen zijn er ook voor EU studenten, maar erger is het collegegeld dat per september 2021 £ 23000 zal bedragen. Dat is een absolute rem om naar de UK te gaan, de aanmeldingen zijn 40% lager dan voorheen, voor oost Europeanen zelfs al 70% minder.

Het EU Horizon programma

Het stoppen van deelname aan het EU innovatie- en onderzoeksprogramma Horizon  met € 95,5 miljard in de pot gaat de Britse universiteiten duizenden banen kosten. Het dispuut over de visserij kwestie en de grenscontroles in Noord-Ierland duurt voort, nog extra aangezwengeld door David Frost. En zo lang dat niet is opgelost blokkeert Europa deze subsidies.

Nu komen er plannen bij de Britse regering voor een eigen programma in plaats van Horizon. Het gaat om eenzelfde bedrag ad £ 15 miljard voor zeven jaar. Waar ze dat extra geld vandaan halen is de vraag. Men zoekt in dat programma dan vooral samenwerking met de US, Australië en Azië, hoegenaamd omdat daar betere universiteiten zouden zijn, overigens zeer tegen de zin van de Britse wetenschappers zelf, die vrijwel unaniem kiezen voor Europa.

Armoede

In een land waar zoveel mensen in armoede leven (zie de links onder), verwacht je een extra inzet om die armoede te keren, nu de Brexit de Britten zelf toch de mogelijkheden biedt.

Het rapport telt slechts één keer het woord “poverty” en wel in de volgende zin (pagina 12):

”Back in control of our own VAT rates. We used our control over our own VAT rates to immediately put an end to the tampon tax as soon as we were free from the EU law mandating it, ending VAT on women’s sanitary products, helping to end period poverty.” Tja….

Er is een recent rapport over de armoede in de UK, met iets andere uitgangspunten dan de benadering van de Verenigde Naties waarover eerder in dit blog is geschreven. De tabel hieronder spreekt boekdelen.

Zie in dit klimaatblog:

https://klimaatblog.wordpress.com/2020/02/25/armoede-en-ongelijkheid-in-gezondheid-in-de-uk/

https://klimaatblog.wordpress.com/2018/11/18/extreme-armoede-in-de-uk-en-de-brexit/

https://klimaatblog.wordpress.com/2020/10/30/subsidie-eten-voor-schoolkinderen-of-covid-19-in-de-uk/

en verder

https://www.bigissue.com/news/social-justice/uk-poverty-the-facts-figures-and-effects/

Een koele novembermaand ?

De energieleverancier geeft maandelijks een overzicht van verbruikte stroom en gas. Het gasverbruik van november wekte nieuwsgierigheid naar de temperaturen van de maand november op langere termijn. An sich werd gedacht aan een koelere maand dan de vorige jaren, reden om eens te duiken in de novembertemperaturen.

Van KNMI station 380 (Maastricht-Aken Airport) zijn data beschikbaar vanaf 1906. Uit de data zijn drie temperatuurreeksen berekend: de gemiddelde dagtemperatuur TG, de nachttemperatuur TN en de maximale temperatuur TX voor elke novembermaand.

De getallen zijn hier in een grafiek opgenomen, waarbij een smooth trendlijn is berekend met om die trendlijn een 95% betrouwbaarheidsinterval in dezelfde kleur.

Allereerst valt op, dat alle temperaturen stijgen, waarbij de temperaturen ‘s nachts en als daggemiddelde een plateau laten zien tussen pakweg 1940 en 1985. De maximale temperatuur klimt wel geleidelijk door. De stijging in elke temperatuurreeks is duidelijk, zo’n 2°C, en dat stemt overeen met een lineaire trendberekening volgens TheilSen met als resultaat een stijging van 0,02 (0,011-0,028)°C per jaar.