Thorium centrales in Nederland

In het Nederlandse klimaatakkoord wordt zorgvuldig gezwegen over kernenergie. Het is de gemakkelijke weg om als staat niet deel te nemen aan de verdere ontwikkeling van kernenergie, door simpel het initiatief aan de markt over te laten, wel wetend, dat de grote investeringen die nodig zijn, niet door het bedrijfsleven kunnen worden opgehoest. Zo blijf je fijntjes aan de zijlijn. In de bredere Europese context wordt kernenergie steeds minder een optie in het kader van alternatieve CO2-emissie mijdende energieopwekking.

Absolute Zero

In de UK denkt men overigens iets anders. Daar wordt ook gemikt op een zero emissie tegen 2050, maar kernenergie blijft daar als basisvoorziening wel overeind, onder meer door de bouw van de Hinckley C Nuclear Plant, die in 2030 operationeel zal zijn. Zie het rapport Absolute Zero, een aardige constructie om gebruik makend van groeiende stukjes (meestal al voorhanden) technologie straks te voorzien in voldoende energie zonder CO2 emissies. De auteurs zijn terughoudend over negatieve CO2 emissies, omdat bijvoorbeeld CO2 opslagtechniek nog niet op testbare schaal bestaat. Het rapport is uitgebracht door UKFIRES, een samenwerking tussen vijf vooraanstaande Britse universiteiten. FIRES wordt gesubsidieerd door de Engineering and Physical Sciences Research Counsil (EPSRC). Geen stop dus op kernenergie in de UK.

SAMOFAR en SAMOSAFER

Europa ziet niet af van kernenergie, al zal de rol in de energievoorziening iets kleiner worden. In juni 2019 werd het Europese project SAMOFAR afgesloten, een onderzoeksproject onder leiding van TU Deft. In dat project werden de veiligheidsaspecten van de MSR, in dit geval een  Molten Salt Fast Reactor (MSFR) onderzocht bij verschillende procesmechanismen, zoals de thermische expansie en de natuurlijke circulatie van het brandstofhoudende zout, het veilig aflaten van het zout bij grote storingen, het opschonen van het zout, en de oplosbaarheid van fusieproducten in het zout.

Overzicht van de verschillende systemen in een MSFR

In China is men evenzeer druk bezig met de ontwikkeling van MSR’s. Op de afsluitende meeting van SAMOFAR in juli 2019 werden daarvan resultaten gemeld, evenals over de al gevorderde status van een MSR reactor prototype in Canada.

Direct na het succesvol afsluiten van SAMOFAR project is een volgend project opgestart met dertien Europese en een Canadese partners, het SAMOSAFER project, gericht op het ontwikkelen en demonstreren van veiligheidsbarrières voor gecontroleerd gedrag van MSR’s tijdens ernstige storingen. Uiteindelijk wil men dat de MSR’s binnen 30 jaar volledig kunnen voldoen aan alle regels.

Een Nederlands pleidooi voor MSR’s met Thorium

In Reformatorisch Dagblad van 28 februari 2020 verscheen een opiniestuk van Willem Jan Blom en Pieter Meijers, waarin ze pleiten voor kernenergie in Nederland met inzet van Thorium als brandstof in gesmolten zoutreactoren.

Hier is hun tekst:

“Het is een gemiste kans dat het klimaatakkoord geen aandacht besteedt aan thorium. Het kabinet moet jaarlijks vijf miljoen euro gaan investeren in de ontwikkeling van deze nieuwe en betrouwbare vorm van energieopwekking.

De energietransitie is een grote en belangrijke opgave. In 2050 wil Nederland af zijn van vervuilende, fossiele brandstoffen die slecht zijn voor het milieu en waarmee we ook nog eens voor miljarden allerlei dubieuze oliesjeiks sponsoren. Daarom moeten we op zoek naar nieuwe energiebronnen die samen een betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening vormen. Thorium heeft alles in zich om een van deze energiebronnen te kunnen zijn.

Licht radioactief

Thorium is een element dat licht radioactief is. Het metaal is zilverwit, maar bevindt zich in de natuur vaak in allerlei verschillende verbindingen, zoals thoriumoxide. In die verschillende vormen komt thorium drie keer zoveel op aarde voor als uranium. Thorium kan in verschillende nucleaire reactors dienstdoen als splijtstof, maar het meest geschikt daarvoor is een gesmoltenzoutreactor, waarin thorium wordt opgelost in vloeibaar zout. Door de thoriumatomen te beschieten met neutronen ontstaat Uranium-233, waarmee door kernsplijting energie opgewekt kan worden. Een relatief kleine hoeveelheid thorium levert verhoudingsgewijs veel energie op, waarbij een beperkte hoeveelheid afval overblijft. Waar conventioneel uraniumafval honderdduizenden jaren lang gevaarlijke hoeveelheden straling produceert, doet thoriumafval dit slechts 300 tot 500 jaar. Een thoriumreactor werkt op hoge temperaturen. Energie kan daarom efficiënt omgezet worden in elektriciteit.

Zo’n nieuwe reactor is ook een stuk veiliger: bij oververhitting vertraagt het kernsplijtingsproces zichzelf, zodat er geen gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Een extra veiligheidsmaatregel, waardoor de nucleaire reactie direct stopt in geval van nood, kan eenvoudig ingebouwd worden. Ook het verwijderen van afvalstoffen is een stuk eenvoudiger dan in een uraniumcentrale. De (terechte) veiligheidsbezwaren tegen de conventionele uraniumcentrale gaan dus niet op voor een thorium-gesmoltenzoutreactor.

Tot slot is er voldoende thorium in winbare hoeveelheden op aarde aanwezig voor honderden, zo niet duizenden jaren. Deze winbare hoeveelheden thorium bevinden zich in verschillende stabiele en bevriende landen, zoals Noorwegen, de Verenigde Staten en Australië.

Te weinig subsidie

Zon en wind zijn erg veranderlijk, waardoor een energievoorziening met alleen die bronnen onbetrouwbaar is. Een thorium-gesmoltenzoutreactor is een schone, veilige en goedkope vorm van energieopwekking die, samen met deze variabele bronnen, leidt tot een betrouwbare energievoorziening. Op dit moment wordt er aan technische universiteiten en instituten al onderzoek gedaan naar thoriumenergie, maar er is te weinig subsidie om binnen enkele decennia thoriumreactoren in Nederland te kunnen bouwen. Daarvoor moet namelijk eerst een proefreactor gebouwd worden en moet veel technisch, natuurkundig en chemisch onderzoek worden gedaan. Hiervoor moet door de Nederlandse overheid zo’n vijf miljoen euro per jaar worden geïnvesteerd. Vijf miljoen per jaar is natuurlijk niet weinig, maar andere duurzame energiebronnen kosten een veelvoud hiervan.

Kortom: in de toekomst hebben we een energievoorziening nodig die duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar is. Thorium kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Hiervoor moet worden geïnvesteerd in de bouw van een proefreactor waarin gedegen onderzoek naar thoriumenergie gedaan kan worden. Het wordt hoog tijd dat het kabinet deze investering in de energiebron van de toekomst gaat doen!

De auteurs zijn respectievelijk commissielid Duurzame Ontwikkeling en politiek bestuurslid voor SGP-jongeren.”

 

Wintertemperaturen Nederland t/m 2019-2020

De winter was weer zacht. Een nieuw overzicht van de gemiddelde wintertemperaturen op 5 Nederlandse KNMI stations: De Kooy, de Bilt, Vlissingen, Eelde en Maastricht, vanaf 1907 aangevuld met de gemiddelde temperatuur van de 5 stations over de maanden december 2019 en januari plus februari 2020. Kijk hier voor meer uitleg en verdere links over gebruikte terminologie en methoden.

De tien warmste en koudste winters uit de hele periode:

De winter 2019-2020 (in de tabel 2019) staat op de derde plaats van de warmste winter vanaf de waarnemingen van 1907.

De trend is positief. Over de hele periode vanaf 1907 gezien stijgt de wintertemperatuur (TheilSen methode) met een lineaire trend van 0,012 °C/jaar, ofwel 1,2 graad over de hele periode (95% betrouwbaarheidsinterval 0,002 – 0,023). Vorige winter was de trend 0,011°C/jaar.

Een smooth trendlijn, hier met een 95% betrouwbaarheidsinterval weergegeven, maakt de bewegingen in de tijd beter zichtbaar en doet wellicht meer recht aan de veranderingen door de tijd dan een berekende lineaire trend.

Armoede en ongelijkheid in gezondheid in de UK

Update 26 februari 2020

Engelse bladen hebben het rapport ook opgepikt, zoals in The Independent en The Guardian van 25 februari. Van de laatste hier de kop op de voorpagina: Austerity linked to stalling life expectancy  en op pagina 17 een groot artikel met grafieken over de levensverwachting in de voorbije tien jaren: Life expectancy stalls amid growing impact of cuts on health inequality. Grafiek uit artikel van The Guardian:

 

Oorspronkelijke blogtekst:

Na de artikelen over de armoede in de UK en het verband tussen de armoede en kiesgedrag ten voordele van de Brexit, is aanvullend materiaal over armoede en ongelijkheid in gezondheid uitgebracht door het Institute of Health Equity (IHE). Al eerder had Public Health England, de Engelse GGD, gewezen op de stagnatie of achteruitgang van de levensverwachting, zonder een oorzaak te kunnen duiden.

Het IHE kijkt naar de sociale determinanten van de gezondheid en wilt de ongelijkheid in gezondheid bestrijden. Het rapport “Health Equity in England: The Marmot Review ten years on”genoemd naar het team van professor Michael Marmot, gaat verder dan het rapport van de VN rapporteur. Het beschrijft de huidige toestand na een eerste visie in 2010. De resultaten baren enig ophef, de BBC heeft er een artikel aan gewijd.

Dit zijn de hoofdpunten uit het rapport:

• stalling life expectancy for men and women in England since 2010
• the more deprived the area, the shorter the life expectancy among women in the poorest 10% of areas, life expectancy fell between 2010-12 and 2016-18
• people in poorer areas spend more of their lives in ill health than those in affluent areas
• the amount of time people spend in poor health has gone up across England since 2010
• cuts in funding in deprived areas and areas outside London were larger and affected those areas more

Ook de verslechterde vorming van de kinderen wordt naar voren gehaald. Door vergaande bezuinigingen op onderwijs, met name hoger schoolgeld voor de hogere klassen van het basisonderwijs, verlaten kinderen voortijdig de school. Gewezen wordt op de lange-termijn effecten voor deze kinderen: minder geschoold en betaald werk, en dus ook een slechtere gezondheid en een korter leven.

De UK steekt in deze materie beduidend negatief af bij andere Europese landen.

De achteruitgang is niet te wijten aan koude winters, de griep, de problemen bij de National Health Service (NHS) of maatschappelijke zorg, zo stelt het rapport. Marmot wijst met de vinger naar de bezuinigingen als belangrijkste oorzaak. Die treffen de armen natuurlijk het hardst.

Typisch is, dat hoewel de regering in adviezen wordt opgeroepen om actie te ondernemen, diezelfde regering niet bij naam wordt genoemd als oorzaak van de toestand, door de voortdurende bezuinigingen in de laatste tien jaar. Het woord “conservative” of “Tory” zoek je vergeefs in het rapport. Wat dat betreft draait men graag om de brei heen. Nog in 2017 durfde het IHE de oorzaak niet hardop te noemen. Uiteraard ontkent de Tory regering de funeste gevolgen van haar bezuinigingspolitiek.

Weten is niet altijd willen

In Chemisch Weekblad C2W het ledenblad van de Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging (KNCV) van februari 2020, staat een aansprekend opinieartikel van wetenschapsjournalist Enith Vlooswijk. Zij fileert enkele gedachtelijnen die ons vertrouwd in de oren klinken, maar die bij nadere beschouwing misplaatst zijn. Denk aan “Meten is Weten”. In haar woorden een onzinnig gezegde. Hier volgt haar tekst:

“Meten is weten! Het is een misleidende slagzin, vaak toegeschreven aan de Leidse Nobelprijswinnaar Heike Kamerlingh Onnes.

De ontdekker van de supergeleiding suggereerde in zijn oratie in 1882 om boven de ingang van elk natuurkundig laboratorium een bordje te hangen: ‘Door meten tot weten’. Dat klinkt meteen heel wat genuanceerder dan de gelijkstelling van het een aan het ander. Na het doen van metingen zouden we, als we mazzel hebben, eventueel ooit tot kennis kunnen komen. ‘Meten is weten’ daarentegen is typisch de slogan van beleidsmakers en algoritmeboeren die mensen op basis van zinloze cijfers wegzetten als potentiële fraudeurs, mentaal afwijkende individuen, behorend tot risicogroepen en andere categorieën die een leven kunnen vergallen.

Even onzinnig als ‘meten is weten’ is de slagzin ‘weten is willen’. Toegegeven, het is een onbestaande slagzin, maar hij is wel van toepassing op een argumentatiewijze die nogal in zwang is. Zo las ik onlangs het betoog van Tim Bleeker, een Utrechtse promovendus milieuaansprakelijkheid die van leer trok tegen Volkskrant-columnist Martin Sommer. Sommer had kritiek geuit op het besluit van de Hoge Raad om het klimaatbevel van Urgenda te bekrachtigen. ‘Ik vraag mij af waar de klimaatrechtszaakfobie van Sommer vandaan komt’, schrijft Bleeker. ‘Is hij een klimaatontkenner?’ De wetenschap laat er immers geen twijfel over bestaan: de mens veroorzaakt de opwarming van het klimaat, met zeespiegelstijging en andere gevaren als gevolg. Dat klopt, maar zijn redeneerwijze is een tenenkrommend voorbeeld van ‘weten is willen’: wie tegen bepaald beleid is, is tegen de wetenschappelijke status quo. Anders gezegd: als je weet wat ik weet, moet je ook willen wat ik wil. Een drogreden waar je u tegen zegt.

De ‘weten is willen’-redenatie vertroebelt niet alleen de discussies over klimaatmaatregelen. Rabiate tegenstanders van het vrouwenquotum roepen graag dat de wetenschap nu eenmaal aantoont dat vrouwen verschillen van mannen. Waarop voorstanders vaak betogen dat onderzoek juist laat zien dat die fundamentele verschillen ontbreken. Beide groepen maken helaas dezelfde fout: wat de wetenschap ook zegt over mannen en vrouwen, ze doet geen uitspraak over de wenselijkheid van voortrekbeleid.

De ‘weten is willen’-redenatie kan de wetenschap onbedoeld in diskrediet brengen. Het is daarom in het belang van de wetenschap om een lijn te trekken tussen het feitelijke en het moreel raadzame. Meten kan, onder bepaalde voorwaarden, leiden tot allerlei soorten kennis. En kennis kan weer leiden tot verschillende be­leids­maatregelen. Maar of die maatregelen wenselijk zijn, is geen zaak van de wetenschap.”

Pachauri proces loopt vast door ziekte

Update 13-2-2020

Wellicht sneller dan verwacht: Pachauri is overleden aan zijn hartkwaal. De Indiase media brengen het kort in hun tweets en in hun commentaar (het is al vrijdag in India):

Zo reageert TERI op zijn overlijden volgens India Today:

Former Teri chief RK Pachauri died at the age of 79 on Friday after prolonged cardiac ailment.

Teri Director General Ajay Mathur said on Friday that former Teri chief RK Pachauri has passed away.
Teri on Twitter wrote, “It is with immense sadness that we announce the passing away of Dr RK Pachauri, the Founder Director of TERI. The entire TERI family stands with the family of Dr Pachauri in this hour of grief.”
“Teri is what it is today because of Dr Pachauri’s untiring perseverance. He played a pivotal role in making us a leading organisation in the sustainability space,” Ajay Mathur, Director General, Teri, who succeeded Pachauri in 2015 said.
“Dr Pachauri’s contribution to global sustainable development is unparalleled. His leadership of the Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC] laid the ground for climate change conversations today,” Nitin Desai, Chairman, Teri, said.
“In this solemn moment, friends and colleagues of Dr Pachauri are invited to share their remembrances, including photos, at rkp-memoriam@teri.res.in,” Teri tweeted.

Former Teri chief RK Pachauri, who was admitted to the Escorts Heart Institute in New Delhi with a prolonged cardiac ailment, was put on life support on Tuesday.
Pachauri (79) underwent an open heart surgery at the hospital, they said.
The environmentalist had suffered a heart stroke in Mexico in July last year, said a source close to him, adding that he was critical and put on ventilator.
“He was suffering from cardiac issues. He had an open heart surgery but was put on ventilator,” the sources said.

Pachauri had to step down from his position in The Energy and Resources Institute (Teri) after he was accused of sexually harassing a former woman colleague.
A district court had in October 2018 framed molestation charges against Pachauri, who had repeatedly denied the allegations levelled against him.
During the court hearings, Pachauri had sought a speedy trial saying he and his family were suffering from hardship since 2015, when an FIR was lodged in the matter.
After the FIR was registered in February 2015, Pachauri was given anticipatory bail the next month.

Het in 2015 gestarte proces tegen voormalig TERI chef en IPCC voorzitter Pachauri zal mogelijk stoppen. Na jaren van vertraging is de nu 79-jarige Pachauri te ziek om aanwezig te kunnen zijn. Hij is met zeer ernstige hartklachten opgenomen, geopereerd en verblijft in een intensive care afdeling van het Escort Heart Institute in Delhi, aldus India Today van vandaag.

In de tussentijd heeft hij in vrijheid overal praatjes gehouden en werd hij met alle egards ontvangen in onder andere Mexico en Duitsland, terwijl zijn advocaten druk bezig waren met alle kleine stapjes in de procesvoering, die toch al niet gekenmerkt werd door een hoog tempo. Mocht hij komen te overlijden, dan stopt het proces, en zal hij als Nobelprijswinnaar (namens de IPCC) uitgebreid worden herdacht.

 

Lachgas emissie Chemelot terrein

Er is weer wat te melden over de lachgas emissie van industrieterrein Chemelot in Sittard-Geleen, zie vorige artikelen hier en hier.

Dit keer een artikel in NRC van 8 februari 2020 over deze lachgas emissie. Het gaat in wezen over een brief aan Provinciale Staten van Limburg, waarin wordt uitgelegd wat de Provincie Limburg als bevoegd gezag heeft gedaan in de kwestie van de lachgas emissie.

En dan gaat het eigenlijk alleen over de gang van zaken rond de kwestie en hoe de Provincie, de Regionale Uitvoeringsdienst en Chemelot hebben gehandeld.  Om kort te gaan, Provincie vindt dat er redelijk adequaat is omgegaan met het plotseling opgekomen probleem van de langere tijd uit het zicht gebleven emissie. De NRC-redacteur zet adequaat overigens tussen haakjes.  Maar de communicatie kan/moet wel beter worden, aldus een citaat uit genoemde brief:

“De relatie tussen Provincie en Chemelot wordt door het lachgas-dossier niet anders dan dat deze al was. Toekomstige bovenwettelijke werkprocessen kunnen een verscherping aanbrengen in signalisering, informatieuitwisseling en het verzoeken om reducerende maatregelen aan de bron van niet genormeerde stoffen te treffen.”

De redacteur van het artikel in NRC heeft de emissie  in CO2 -equivalenten  vergeleken met die van een kleine elektriciteitscentrale. Dat klopt aardig. De 0,4 miljoen ton CO2-equivalenten vanaf Chemelot komen omgerekend via een emissiefactor (CBS, 2017) voor CO2 in kg/Kwh neer op een centrale met een elektrisch vermogen van ongeveer 67 Mw, inderdaad een kleintje tussen de andere producenten. De rode kolom linksonder in de grafiek stelt het vermogen van de “centrale” op Chemelot voor in Mw in vergelijking met  de andere centrales in Nederland, die in grote mate bijdragen aan de CO2 emissie.

En dat illustreert al weer de relatieve bijdrage aan de CO2 emissie, in dit geval vergeleken met alle operationele elektriciteitscentrales in Nederland, van waterkrachtcentrales en biomassa centrales tot de grote jongens draaiend op steenkool, aardgas en een enkele nucleaire centrale.

Alternatieve energie in Nederland en België

 

Hier is al eerder over geschreven, onder andere hier, hier, en hier.

Het is vandaag 5 februari 2020 Grey Day. Grey Day is in België de dag waarop alle alternatieve energie opbrengsten voor het lopende jaar zijn verbruikt, en moet worden overgeschakeld op grijze stroom, uit steenkool, gas, olie of kerncentrales dus. Om de klimaatdoelstellingen te halen zou die dag moeten opschuiven naar 10 februari. De sector is niettemin optimistisch door de extra windparken op zee.

Nederland dreigt zijn doelstelling voor 2020 van 14% niet te halen. Het CBS meldde dat al eind vorig jaar,  EU-commissaris Maros Sefcovic voor energie bevestigde dezer dagen dat beeld.

Eurostat (overzicht van 28 januari 2020) laat zien hoe het verloop door de jaren in 35 Europese landen incl. Turkije eruit ziet. De EU 28 lijkt af te stevenen op de doelstelling van 20% in 2020. Dat is mede te danken aan 19 landen die nu al boven de 18% zitten, zoals de Scandinavische landen, Denemarken, en ook Kroatië en Litouwen. Noorwegen – geen lid van de EU overigens- voert de lijst aan met 72,8% in 2018.

De kans op het halen van de doelstelling is zo te zien voor België al stukken minder, maar zoals gezegd, de Belgen zijn optimistisch. Dat geldt niet voor Nederland, dat blijft ver achter, en staat onderaan de ranglijst, onder Malta en Luxemburg.