Het energiepact in België

De federale regering van België heeft op 30 maart een wonderschoon compromis gevonden voor de uitvoering van het Energiepact. In een vorig blogartikel kwam het Energiepact al uitgebreid aan de orde. De weerstand tegen het sluiten van de kerncentrales van de kant van de politieke partij N-VA en van de grote industriële verbruikers is verwerkt in het akkoord. De kerncentrales gaan dicht in 2025, maar onder voorwaarden.

De uitstap uit kernenergie (nu nog goed voor 50% van het totaal) wordt afhankelijk gemaakt van de zekerheid van alternatieve leveringsbronnen als gas, zon- en windenergie, met nadruk op de laatstgenoemde. Het moet ook passen binnen het klimaatakkoord van Parijs, en de competitiviteit van de energiebedrijven mag niet in het gedrang komen. Monitoring van de ontwikkelingen wordt een taak van een op te richten federaal energie comité. dat zal ook oog houden op de prijsontwikkeling en de veiligheid. Naar verwachting gaat energie fors duurder worden voor de burgers, want de hogere prijzen worden natuurlijk doorgerekend naar de afnemers.

De regering zet sterk in op het realiseren van drie off-shore windparken (Northwester 2, Mermaid en Seastar, gezamenlijk vermogen iets minder dan 750 MW), die al in 2021 in bedrijf zouden moeten worden genomen. Staatssecretaris de Backer denkt zelfs op termijn nog 4GW aan off-shore productie te kunnen toevoegen. Dan kom je pas in de buurt van de ongeveer 6000 MW van de huidige kerncentrales. Maar die drie moeten nog gebouwd c.q. ontworpen worden, en er moet toestemming komen van de Europese commissie vanwege de daarbij horende financiële staatssteun.  Gelet op de reële mogelijkheden die er zijn om in zo’n korte tijdsspanne de grote afhankelijkheid van de kernenergie (50%) te vervangen door andere bronnen, kan deze beslissing alleen als een politiek compromis worden beschouwd, nauwelijks als een haalbaar alternatief, zoals dat in het vorig artikel onder het kopje Tijdlijn is beschreven. Daarbij zal de definitieve stopzetting van de gaslevering vanuit Nederland extra druk geven.  Je moet wel erg optimistisch zijn om te geloven dat deze ontwikkelingen inderdaad kunnen leiden tot de kernuitstap in 2025. En tja, als dat dan niet lukt, dan blijven ze toch nog even open?

 

 

Advertenties

Wintertemperatuur, een kleine traditie

Een kleine traditie inmiddels aan het begin van maart elk jaar: een overzicht van de gemiddelde wintertemperatuur op 5 Nederlandse KNMI stations: De Kooy, de Bilt, Vlissingen, Eelde en Maastricht. Maandgemiddelden van december 2017 en van januari en februari 2018 worden toegevoegd met een nieuwe wintertemperatuur, gemiddeld over de stations. Zie hier voor meer uitleg en verdere links over gebruikte terminologie en methoden.

De maandgemiddelde temperaturen van december en januari lopen vrij goed in de pas met voorgaande jaren. De maand februari had een lager gemiddelde.

De gemiddelde temperatuur van de 5 stations is ongeveer gelijk aan die van de vorige winter: 3,96 tegen 3,93 °C; in de vorige winter was met name december kouder.

Over de hele periode vanaf 1907 gezien stijgt de wintertemperatuur (TheilSen methode) met 0,01 °C/jaar, ofwel een graad over de hele periode. In de periode vanaf 1988 daalt die zelfde temperatuur met 0,006 °C/jaar. Voor beide parameters dus geen verandering tegenover de vorige winter.

Er zijn kleine verschillen tussen de stations. Aan de “koudere” kant valt station Maastricht op. Lineaire regressie voor station Maastricht vanaf 1988 tot nu levert het volgende resultaat:

Het station Maastricht ligt het verst van de zee en een eind boven NAP, dat geeft allicht al wat koudere winters. De negatieve trend vanaf 1988 blijft, de daling voor de februari maand is fors te noemen.

Gelet op de variabele invloeden van de oceaancycli kan deze trend weer omslaan. Meerdere onderzoekers melden zo’n invloed (PDO en AMO) met een cyclus van 60 jaar. Daarom is het wellicht verstandig om de trend niet lineair weer te geven, maar als een smooth trend, hier met een 95% betrouwbaarheidsinterval. Dat maakt de bewegingen in de tijd beter zichtbaar en doet wellicht meer recht aan de ontwikkelingen.

De spreiding is relatief groot. In de trendlijn lijkt een deel van een sinusoïde zichtbaar te worden, zij het met een lange periode, langer dan de genoemde 60 jaar. Als dat klopt, moeten we nog veel winters meemaken om die cyclus helemaal te zien.

Een historische dag in Denemarken ?

The Danish Government Ends Oil and Gas Exploration and Drilling on Land

zo luidt een vetgedrukte kop in de actuele newsletter van de State of Green, een uitgave van een publiek-privaat energieportaal met steun van de Deense regering en van de Confederation of Danish Industry, Danish Energy Association,  Danish Agriculture & Food Council en de Danish Wind Industry Association. En er wordt wat uitvoeriger stilgestaan bij deze historische stap. 

“Today marks a historic milestone in Danish energy and climate policy. Exploration and drilling for oil, gas and shale gas in Denmark has officially ended. Denmark has a history of more than 80 years of oil and gas exploration and drilling.”

Maar dat geldt alleen voor deze activiteiten op het vaste land en op de inlandse wateren. En dan komt de aap uit de mouw, twee feiten zijn illustratief:

“-Investigations for oil and gas have been carried out on land and inland waterways in Denmark for 70 years, but they have never led to the discovery of sources of commercial value.

-Since the establishment of the current open door procedure for oil and gas in 1997, 27 permits have been issued (including 17 on land and inland waters). All permits have been returned because it was not been possible to find oil or gas of commercial importance.”

Tja dan wordt het makkelijk om dat boren op het land maar te laten, maar bij het lezen van de kop denk je, tjonge die Denen die durven wat. Nu nog bij ons de gaskraan dicht, en dan zijn we weer langszij en een stukje verder op weg naar de alternatieve energie.

Maar nee, de Denen gaan gewoon door met hun olie- en gas exploitatie in de zee:

“In the future, all exploration and drilling for oil and gas will take place in the North Sea where there continues to exist a significant potential. This guarantees revenue to the state, to the benefit of our welfare and prosperity, and constitutes an important financial support for the government’s aspirations to bolster Denmark’s green energy transition, states Minister for Energy, Utilities and Climate Lars Chr. Lilleholt (V).”

Inderdaad een historische dag….

 

Trump en het terrorisme

Net een jaar geleden is op dit blog een en ander geschreven over Trump’s immigratiebeleid. Het ging toen om het verbod van toegang c.q. immigratie van moslims uit enkele geselecteerde landen waar Trump c.s. geen zakelijke belangen hadden. Trump maakte daarbij handig gebruik van de onderbuikgevoelens van zijn kiezers, de angst voor de vreemdeling. Nu onlangs is immigratie weer toegestaan voor 11 landen, Egypte, Irak, Mali, Somalië, Soedan, Yemen, Iran, Libië, Zuid Soedan, Syrië, en Noord Korea (!). Wel met strenge toelatingscriteria.

Kennelijk is de angst voor terroristen weer wat gezakt. Uit data genoemd in het vorige artikel bleek al dat de kans op dood in de VS door terroristen vrijwel nihil was. Onder de 11 landen zijn er meerdere met een islamitische meerderheid. Hoogste tijd om zich te wenden tot de eigen Amerikaanse terroristen.

Het zijn niet die terroristen die verantwoordelijk zijn voor de aanslagen op scholen; het is die ingebakken simpele verkrijgbaarheid van wapens en het kennelijk gemak waarmee wapens worden gebruikt. Naast de 16.000 moorden zo’n 40.000 zelfmoorden per jaar door vuurwapens, in totaal 56.000 doden. Dat systeem is dus moordend, daarin zit de ware terrorist die massaal moordt. En iedereen die dat systeem steunt heeft bloed aan zijn handen. Na iedere moordpartij groeit de wapenverkoop, een haast automatische reflex, die het systeem in stand houdt. Trump wil nu na de aanslag in Florida notabene het schoolpersoneel laten bewapenen, hoegenaamd om potentiële idioten te beletten de leerlingen te vermoorden. Mooie winst voor de wapenindustrie en een garantie voor nog meer ongelukken en doden. Zou je je kind naar zo’n school sturen?

Alleen als er op een school doden vallen laait de discussie over wapen restrictie telkens weer kort op. Het gaat dan niet over die miljoenen wapens, maar over die lunatics die een wapen gebruiken, volgens de wapenindustrie. Over die andere tientallen duizenden doden hoor je niemand. En ze laten het toe, de Amerikanen, deze massaslachting, een kwestie van beschaving?  In goed 25 jaar net zoveel doden door vuurwapens dan in alle Amerikaanse oorlogen bijeen, vanaf de onafhankelijkheidsstrijd.

Geboortecijfer in de VS is 12,5/1000 inwoners (Nederland 10,9/1000), het sterftecijfer staat nu op 8,5/1000 inwoners (Nederland 8,9/1000). Inclusief immigratie bedraagt de bevolkingsgroei 0,81% per jaar (Nederland 0,39%). Er komen dus nog steeds wat Amerikanen bij, zo’n 2,5 miljoen per jaar. Tja, dan mis je die 56.000 per jaar niet echt.

Hernieuwbare energie in België -houtkachels in Vlaanderen

Na de vorige post over hernieuwbare energie in België is een artikel verschenen van de nieuwsredactie van de zender VRT met als titel

“Houtkachels zijn onze grootste maar tegelijk meest vervuilende bron van hernieuwbare energie”.

Daarin wordt uitgebreid stilgestaan bij de werkelijke emissies van houtstook, zowel op industriële schaal als door privé houtkachels en open haarden. De kloof tussen  de emissieconcentraties van biomassacentrales en van houtkachels is niet alleen groot qua wettelijk toegestane grenswaarden, maar zelfs factoren groter in werkelijkheid. Het artikel is te lang om hier in detail te worden overgeschreven. Ga zelf kijken bij de VRT.

 

 

Hernieuwbare energie in België: status quo

Na een overzicht van de status quo in Nederland wordt het interessant om ook even in België te kijken. Maar vooraf een beeld van de discussie over de in België bedachte energietransitie.

Bij onze zuiderburen wordt gediscussieerd over het zogenaamde Energiepact. Het is de Belgische versie van de energietransitie om op termijn te voldoen aan de criteria van het Parijse klimaatakkoord en de overgang naar hernieuwbare energiebronnen te bewerkstelligen. De eind 2017 met een burgerbevraging  breed uitgezette discussie van heet Energiepact woedt nog voort. Het is niet alleen een kwestie van technologie, maar zoals zo vaak ook een politieke kwestie. Uit die online bevraging zijn in dit kader een paar interessante gegevens naar voren gekomen. Centraal staat de vraag hoe de nucleaire elektriciteit kan worden vervangen. Er is wettelijk vastgelegd om die per 2025 te stoppen. Nu bedraagt dat 50% van de elektriciteitsbehoefte. Als dat werkelijk gebeurt, dan moeten andere bronnen die behoefte kunnen dekken. Hoe denken onze zuiderburen daarover? Per vraag van de online enquête varieerde het aantal antwoorden tussen de 30000 en 34000.

Als het aan deze antwoorden (30680 voor deze vraag, meerdere antwoorden mogelijk) ligt schakelt België massaal over op hernieuwbare energie. In de energiemix is ook veel aandacht voor voldoende opslagmogelijkheden. Een kleiner aantal antwoorden ziet het ook wel zitten met nucleaire en fossiele bronnen. Andere mogelijkheden scoren lager. Opvallend zijn de aantallen tegenstemmers bij nucleair en fossiel, zelfs tegen import zijn nog stemmers te vinden. Inzoomen op de categorie hernieuwbare energie geeft het volgende beeld:

De stemming is hoofdzakelijk verdeeld over zon en windkracht. Andere bronnen worden nauwelijks genoemd. Tegenstemmen zijn verwaarloosbaar.

Tijdlijn

Voor de geplande afschakeling van de kerninstallaties is 2025 in termen van geschikte vervangende technologie wel erg kort dag. Niet alleen vanwege de techniek, maar ook door de maatschappelijke en politieke processen om tot een succesvolle omschakeling te komen. Vergunningverlening voor grootschalige installaties kosten jaren, en dan gaat men uit van bestaande en beproefde technologie. En zo ver is men nog lang niet. De 50% voorziening kan dan ook nauwelijks uit hernieuwbare bronnen komen. Een vervanging door gas gestookte centrales voor de basis belasting is in principe technisch wel mogelijk, maar nauwelijks haalbaar. Maar dan worden de klimaatdoelstellingen ver naar de toekomst verschoven. En de verwachte grote reductie van het Gronings gas zal ook niet helpen, nu importeert België ongeveer een derde van die productie.

Komt nog bij dat de grootste regeringspartij de N-VA en de grote industriële verbruikers het sluiten van de kerncentrales in 2025 niet willen. Liefst zouden die nog 10 jaar extra moeten open blijven. Zij baseren zich op een kosten onderzoek van Energyville van vorig jaar. Daaruit bleek dat het open houden van de twee centrales zo’n 600 miljoen euro per jaar zou opleveren. In een gisteren gepubliceerde update klinkt de conclusie alweer anders:

“De scenario’s tonen aan dat door de verlenging van 2 GW kerncentrales tussen 2025 en 2035 de jaarlijkse kosten van het Belgische elektriciteitssysteem zo’n 4% lager liggen. Na definitieve sluiting in 2035 stijgen de kosten echter minstens tot op hetzelfde niveau als in de scenario’s met sluiting in 2025. De gasprijs speelt een veel crucialere rol in de jaarlijkse kosten en ook met nucleaire verlenging zijn gascentrales noodzakelijk.”

De gasprijs zal echter vermoedelijk weer stijgen als de Groningse productie wordt gehalveerd. Andere gasbronnen zijn redelijk onzeker, denk aan de Russische. En zo draait de discussie weer rond.

Status quo hernieuwbare energie

Wat is nu de status quo van hernieuwbare energie. Die is weer te vinden in de Eurostat data.

België staat vierde van onder in de rangschikking van het aandeel hernieuwbare energie in het totale pakket, vlakbij Nederland als voorlaatste van de EU-28 lidstaten. Een licht betere score dus met 6,8% tegen 4,7% tegen een Belgische target van 13% (NL 14%).

Hieronder dezelfde afbeeldingen als in het artikel over Nederland.

De iets betere positie in vergelijking met Nederland is ook terug te vinden in de bovenstaande overzichten. Het aandeel van hernieuwbare energie in België uitgedrukt in aandeel van hernieuwbare bronnen in het elektriciteitsverbruik ligt net boven de helft van het EU-28 gemiddelde, 15,8 % tegen 29,6 % voor 2016, en loopt parallel aan de gemiddelde EU-28 trend. In de transportsector wordt de Europese ontwikkeling gevolgd, op een vergelijkbaar dipje na, net als in Nederland. Voor wat betreft het totale energieverbruik volgt de Belgische trend die van het EU-28 gemiddelde, zij het eveneens als voor Nederland op grote afstand.

Er valt dus nog veel te doen om de Europese en klimaat doelstellingen te bereiken en het lijkt weinig waarschijnlijk, dat de omvangrijke nucleaire bijdrage in België binnen pakweg 10 jaar zal zijn vervangen door hernieuwbare energiebronnen. De discussie in België is niet eenvoudig gelet op de verdeelde bestuurlijke verantwoordelijkheden en wisselende inzichten van de politiek en belanghebbende industrieën. Voeg daarbij de publieke onrust door de weerstand tegen de kerninstallaties in het land zelf en  in de aangrenzende regio’s van Nederland en Duitsland. Dat zet de discussie extra onder druk. De energietransitie wordt een pijnlijk en kostbaar proces, dat is wel duidelijk.

Samenwerken aan nucleaire veiligheid

Dat is de titel van een vandaag gepubliceerd rapport van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid (hier).

In de introductie tot het rapport stelt de raad op haar website:

“De Onderzoeksraad heeft onderzocht hoe Nederland met België en met Duitsland samenwerkt om een kernongeval te voorkomen en de gevolgen van een eventueel ongeval te beperken. Ook is onderzocht hoe de informatievoorziening aan burgers verloopt. De Raad is zijn onderzoek gestart naar aanleiding van onrust onder de bevolking over incidenten in de Belgische kerncentrales Doel en Tihange. De Raad heeft niet alleen deze kerncentrales, maar ook de kerncentrales Borssele (in Nederland) en Emsland (in Duitsland) in zijn onderzoek betrokken. 

 De kans op een ernstig kernongeval bij één van de genoemde kerncentrales is klein. Maar als zich een kernongeval voordoet, dan is het van belang dat de crisisbeheersing van de landen goed op elkaar is afgestemd. De Onderzoeksraad concludeert dat de samenwerking  op papier voor een deel is geregeld, maar als zich daadwerkelijk een kernongeval voordoet, deze waarschijnlijk niet goed zal verlopen.

 Om goed voorbereid te zijn op een kernongeval met grensoverschrijdende gevolgen is het noodzakelijk dat Nederland de samenwerking met België en met Duitsland verbetert. Naast het verbeteren van de crisisplannen, moeten de landen meer samen oefenen en organiseren dat ze de te treffen maatregelen en de communicatie hierover onderling afstemmen.”

Het rapport gaat in detail in op de gaten die er in de samenwerking zitten. Daarbij gaat de raad iets verder dan het rapport van de Belgische Hoge Gezondheidsraad in haar evaluatie over Fukushima.

Voor nu is het rapport nog te vers (en te dik) om al veel commentaar te geven.

Wat wel al prominent naar voren komt is het gebrek aan afstemming tussen de drie landen over aanpak van en communicatie over kernenergie in normale tijden en tijdens crisissituaties rond deze installaties. De organisaties rondom noodplannen zijn verschillend en opereren op verschillend mandaatniveau. Dat leidt tot afstemmingsproblemen.

Verontrustend is verder het grote gebrek aan oefeningen en aan kwalitatief goede oefeningen. Maar dat is al jaren zo, het thema is niet sexy, je scoort er niet mee als politicus, er is nauwelijks geoefend en gemotiveerd personeel voor dit soort exercities.

In nucleaire crisissituaties zal gegarandeerd paniek bij omwonenden uitbreken en dan helpen al die huidige en nieuwe protocollen nauwelijks. Op zo’n moment dient men elkaar op interregionaal niveau te vinden om praktische afspraken te maken. Veel bestaande kennis over elkaars installaties en procedures bij regionale overheden is verdwenen en grensoverschrijdende contacten over deze onderwerpen zijn verwaterd.

De Limburgse Gouverneur Theo Bovens is content met het rapport en stelt in zijn reactie:

“De aanbevelingen geven voldoende handvatten en uitdagingen om de (grensoverschrijdende) samenwerking verder te intensiveren en de gezamenlijke eenduidige voorbereiding op en afhandeling van een mogelijk nucleair ongeval verder vorm te geven.” En hij beveelt een Franse en Duitse vertaling van het rapport aan.

Die laatste opmerking mag wel wat breder. Het zou al een hele winst zijn als degenen die nu met elkaar moeten gaan overleggen, met elkaar gaan oefenen, en die in crisissituaties grensoverschrijdend moeten optreden, elkaars taal beheersen en elkaars cultuur begrijpen. Dat zou al heel wat communicatie problemen voorkomen. Maar ja, waar vind je die mensen? Wie spreekt er hier nog Frans en Duits? En hoe zit dat in onze buurlanden?

De bovengenoemde Belgische Hoge Gezondheidsraad pleitte in haar Fukushima-evaluatie voor de oprichting van een Europese Autoriteit. Misschien niet eens zo’n slecht idee om mee te starten, en een mooi puzzelstukje voor de hernieuwingsgezinde Europese Unie…..